Fiskus zezwala na odliczenie VAT-u nawet na fakturze bez numeru NIP

Czy brak numeru NIP na fakturze stanowi przeszkodę w możliwości odliczenia podatku VAT? To jedna z częstszych wątpliwości przedsiębiorców, która pojawia się przy księgowaniu otrzymanych faktur. Ze stanowiska przedstawionego przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 10 marca 2022 r. o numerze 0114-KDIP1-3.4012.42.2022.1.KP wynika, że podatnik ma prawo dokonać odliczenia podatku VAT nawet wtedy, gdy na fakturze zabrakło wskazania jego numeru NIP.

Stan faktyczny w wydanej interpretacji dotyczy zakupu przez wnioskodawczynię prowadzącą jednoosobową działalność gospodarczą, będącą czynnym podatnikiem podatku VAT, lokalu mieszkalnego do majątku wspólnego wraz z małżonkiem. Zakupiony lokal od samego początku przeznaczono wyłącznie na cele związane z prowadzoną działalnością (prowadzenie biura rachunkowego). Za nabytą nieruchomość wnioskodawczyni otrzymała od sprzedawcy fakturę VAT ze stawką 8%. Na dokumencie tym znalazły się imiona i nazwiska oraz adres zamieszkania wnioskodawczyni i jej małżonka. Faktura nie zawiera jednak numeru NIP ani informacji, że lokal będzie wykorzystywany w celu prowadzenia działalności gospodarczej. Stąd też pytanie, z którym przedsiębiorczyni wystąpiła do fiskusa: „Czy zasadne jest odliczenie całości podatku VAT z wystawionych przez sprzedającego faktur dokumentujących zakup lokalu pomimo braku numeru NIP nabywcy na dokumencie?”.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanym na początku marca piśmie potwierdził możliwość odliczenia podatku VAT od tak wystawionej faktury.

Elementy składowe faktury

Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług w art. 106e ust. 1 określa elementy składowe każdej faktury, czyli dane, jakie powinien zawierać ten dokument. Jednymi z wyszczególnionych tam pozycji pozostają: numer, za pomocą którego podatnik jest zidentyfikowany na potrzeby podatku (z zastrzeżeniem pkt 24 lit. a) oraz numer, za pomocą którego nabywca towarów lub usług jest zidentyfikowany na potrzeby podatku lub podatku od wartości dodanej, pod którym otrzymał on towary lub usługi (z zastrzeżeniem pkt 24 lit. b) – stąd też wątpliwość, jaka pojawiła się u wnioskodawczyni po zakupie nieruchomości.

Kiedy podatnik ma prawo obniżyć kwotę podatku należnego o kwotę podatku naliczonego?

Pole tekstowe: Prawo do odliczenia podatku naliczonego wynikającego z faktury pozostaje jednak uzależnione nie tylko od spełnienia przesłanki z art. 86 ust. 1, ale i niezaistnienia przesłanek, o których mowa w art. 88 ust. 3a tej ustawy. Przepis w sposób enumeratywny określa listę przypadków, w których podatnik nie ma prawa dokonać obniżenia kwoty należnego podatku o podatek naliczony. 

W omawianej sytuacji należy odwołać się w pierwszej kolejności do art. 86 ust. 1 ww. ustawy, który przyznaje podatnikowi w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane przez niego do wykonywania czynności opodatkowanych, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Kwotę podatku naliczonego, zgodnie z art. 86 ust. 2 pkt 1 lit. a stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów i usług.

Zgodnie z jego treścią nie stanowią podstawy do obniżenia podatku należnego oraz zwrotu różnicy podatku lub zwrotu podatku naliczonego faktury i dokumenty celne w przypadku gdy:

  • sprzedaż została udokumentowana fakturami lub fakturami korygującymi wystawionymi przez podmiot nieistniejący;
  • transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku;
  • wystawione faktury, faktury korygujące lub dokumenty celne: (1) stwierdzają czynności, które nie zostały dokonane – w części dotyczącej tych czynności, (2) podają kwoty niezgodne z rzeczywistością – w części dotyczącej tych pozycji, dla których podane zostały kwoty niezgodne z rzeczywistością, (3) potwierdzają czynności, do których mają zastosowanie przepisy art. 58 i 83 Kodeksu cywilnego – w  części dotyczącej tych czynności;
  • faktury, faktury korygujące wystawione przez nabywcę zgodnie z odrębnymi przepisami nie zostały zaakceptowane przez sprzedającego;
  • wystawiono faktury, w których została wykazana kwota podatku w stosunku do czynności opodatkowanych, dla których nie wykazuje się kwoty podatku na fakturze – w części dotyczącej tych czynności.

Pole tekstowe: W żadnym z przytoczonych powyżej przepisów nie znalazł się natomiast zapis sugerujący, że brak wskazania na fakturze numeru NIP stanowi przesłankę negatywną, która powodowałaby utratę przez podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego. Oznacza to, że nieumieszczenie numeru NIP na fakturze nie przesądza jednocześnie o braku możliwości odliczenia podatku VAT. 

Obniżenia kwoty lub zwrotu różnicy podatku należnego nie stosuje się również do podatników, którzy nie są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni, zgodnie z art. 96 (z wyłączeniem przypadków, o których mowa w art. 86 ust. 2 pkt 7), na co wskazuje art. 88 ust. 4.

Celem faktury jest udokumentowanie rzeczywistych zdarzeń gospodarczych

W przedstawionym stanowisku fiskus wyraźnie i niejednokrotnie podkreślił, że fakturę wystawia się w celu udokumentowania rzeczywistych zdarzeń gospodarczych, zarówno pod kątem przedmiotu transakcji, jak i podmiotów, które biorą w niej udział. Każdorazowo powinna ustalać ona dlatego nabywcę towaru lub usługi, a także dane wskazujące na sprzedawcę.  

Pole tekstowe: Wprawdzie faktura zgodnie z treścią art. 106e ust. 1 powinna zawierać wszystkie wyszczególnione w tym przepisie dane nabywcy, to jednak niewskazanie niektórych informacji nie przekreśla możliwości jego identyfikacji na podstawie innych danych. Fakturę bez numeru NIP, zachowującą prawidłowe wskazanie pozostałych danych nabywcy, należy uznać dlatego za fakturę z wadą techniczną. Taki dokument nie pozbawia uprawnionych podmiotów możliwości w zakresie zweryfikowania określonego zdarzenia gospodarczego i prawidłowego określenia nabywcy towaru. Jednocześnie pozostaje bez znaczenia dla wysokości zobowiązania podatkowego.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji przypominał również, że faktury są dokumentami o charakterze sformalizowanym. Co do zasady powinny w związku z tym być wystawiane zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Faktura w każdym przypadku musi odzwierciedlać prawdziwe zdarzenie gospodarcze. Elementy formalne wskazane w art. 106e ust. 1 mają natomiast wyłącznie znaczenie dowodowe. Organ zaznacza, że skutek materialny w postaci zmian w przedmiocie lub podstawie opodatkowania mogą wywołać jedynie braki merytoryczne, prowadzące także do niewłaściwego określenia wysokości podatku.