Kursy przeliczania walut. Umowa z ceną w walucie obcej – jak księgować?

Te z polskich firm, które rozszerzyły swoją działalność o współpracę z przedsiębiorcami zagranicznymi, mogą wystawiać faktury na kwoty wyrażone w walucie obcej. Takie również dokumenty otrzymują od swoich kontrahentów. Transakcje wyrażone w walucie innej niż złotówka wymagają jednak przeliczenia dla celów księgowych. W jaki sposób dokonać tej czynności oraz jakie kursy powinniśmy stosować?

Zasada walutowości w kodeksie cywilnym

Zgodnie z art. 358 ust. 1 kodeksu cywilnego „jeżeli przedmiotem zobowiązania podlegającego wykonaniu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest suma pieniężna wyrażona w walucie obcej, dłużnik może spełnić świadczenie w walucie polskiej, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe będące źródłem zobowiązania lub czynność prawna zastrzega spełnienie świadczenia wyłącznie w walucie obcej”.

Na zasadzie swobody umów strony mogą samodzielnie wskazać walutę, w jakiej zostanie określona wartość świadczenia. Jeżeli taka wartość została wskazana, jednakże strony nie ustaliły waluty właściwej do dokonania samej zapłaty, wtedy też dłużnikowi przysługuje prawo wyboru. W innym przypadku, tj. gdy w umowie zastrzeżono, że spełnienie świadczenia przez dłużnika powinno nastąpić w walucie obcej, jest on zobowiązany dokonać zapłaty zgodnie z tym zapisem.

Pamiętaj: Jeżeli chcemy, aby zapłata została faktycznie dokonana w walucie obcej, należy tę kwestię zapisać w postanowieniach umownych. Samo przedstawienie (wpisanie) ceny w walucie obcej nie gwarantuje tego, że zapłata również nastąpi w takiej walucie. Poza odpowiednim zastrzeżeniem w umowie dłużnik nie będzie mógł dokonać samodzielnego wyboru również w sytuacji, w której obowiązek zapłaty w walucie obcej wynika wprost z orzeczenia sądowego lub ustawy.

Jak przeliczać kursy walut?

Na powyższych przykładach widzimy, że w niektórych sytuacjach, mimo tego, że cena w umowie została wyrażona w walucie obcej, dłużnik może wybrać, czy zapłaci on w tej walucie, czy jednak w złotych. W tym miejscu pojawia się zatem pytanie o to, jaki kurs walut należy zastosować do tego typu przeliczeń?

Art. 358 ust. 2 kodeksu cywilnego wskazuje, że „wartość waluty obcej określa się według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z dnia wymagalności roszczenia, chyba że ustawa, orzeczenie sądowe lub czynność prawna zastrzega inaczej”.

W sytuacji, w której dłużnik spóźnia się ze spełnieniem świadczenia, wierzyciel może zażądać, aby zostało ono spełnione w walucie polskiej według ww. kursu z dnia, w którym zapłata jest dokonywana. Wierzyciel ma zatem prawo wyboru rozwiązania dla siebie korzystniejszego, tj. albo zastosowania kursu z dnia wymagalności zapłaty lub z dnia, w którym dłużnik faktycznie uregulował zaległą należność (po terminie).

Wycena aktywów i gotówki wyrażonych w walutach obcych dla celów księgowych

Kursy walut stosowane do wyceny operacji gospodarczych w walutach obcych dla celów księgowych reguluje art. 30 ust. 2 ustawy o rachunkowości.

„Wyrażone w walutach obcych operacje gospodarcze ujmuje się w księgach rachunkowych na dzień ich przeprowadzenia – o ile odrębne przepisy dotyczące środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej i innych krajów Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz środków niepodlegających zwrotowi, pochodzących ze źródeł zagranicznych nie stanowią inaczej – odpowiednio po kursie:

(1) faktycznie zastosowanym w tym dniu, wynikającym z charakteru operacji – w przypadku sprzedaży lub kupna walut oraz zapłaty należności, lub zobowiązań;

(2) średnim, ogłoszonym dla danej waluty przez Narodowy Bank Polski z dnia poprzedzającego ten dzień – w przypadku zapłaty należności lub zobowiązań, jeżeli nie jest zasadne zastosowanie kursu, o którym mowa w pkt 1, a także w przypadku pozostałych operacji”.

Przy przeliczaniu tego rodzaju operacji dla celów księgowych, przedsiębiorca powinien brać pod uwagę albo faktycznie zastosowany kurs (bieżący kurs stosowany przez bank bądź ewentualnie wynegocjowany), kurs wyznaczony przez kantor lub inny, wynikający z warunków umowy, albo kurs średni NBP, zwłaszcza wtedy, gdy operacje zapłaty należności/zobowiązań są regulowane za pośrednictwem bankowego rachunku walutowego jednostki – tak zagadnienie to doprecyzowuje Ministerstwo Finansów.

Źródło:
https://www.gov.pl/web/finanse/jakie-kursy-walut-stosowac-w-ciagu-roku-obrotowego-do-wyceny-operacji-gospodarczych-wyrazonych-w-walutach-obcych-dla-celow-ksiegowych