Samochody osobowe należą do jednych z najczęściej wykorzystywanych przez przedsiębiorców środków trwałych. Naturalnym jest również, że prędzej czy później starsze modele podlegają sprzedaży i wymianie na nowe. Planując sprzedaż samochodu osobowego, który jest naszą własnością, możemy znaleźć się jednak w sytuacji, w której taka sprzedaż nastąpi ze stratą. Jak w takim przypadku powinno wyglądać rozliczenie? Czy od takiej transakcji trzeba zapłacić podatek?

W rachunkowości przez stratę rozumie się ujemny wynik przedsiębiorstwa. Będziemy mieć z nią do czynienia, jeżeli przychody z określonego źródła okażą się mniejsze niż koszty uzyskania tychże przychodów. Strata następuje więc wtedy, kiedy koszty prowadzenia działalności gospodarczej przewyższają przychody, jakie ona generuje. Sprzedaż samochodu, którego wartość jest wyższa niż uzyskana z tej transakcji kwota to również jeden z przykładów, w którym możemy mówić o stracie.

Tego rodzaju sytuację analizował w ostatnim czasie Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, w interpretacji indywidualnej 0112-KDIL2-2.4011.710.2023.1.AA z dnia 1 grudnia 2023 r. Wnioskodawcą był tutaj przedsiębiorca prowadzący działalność gospodarczą medyczną zwolnioną z podatku VAT. W 2019 r. zakupił on samochód osobowy na swoją firmę, a następnie przez dwa lata, do 2021 r. amortyzował go i opłacał podatek w wysokości 19%. W 2022 r. wnioskodawca przeszedł na ryczałt ze stawką 14%, co wiązało się z tym, że od tego momentu utracił on prawo do dokonywania dalszych odpisów amortyzacyjnych.

W 2023 r. doszło do kolizji drogowej, w wyniku której użytkowany w firmie samochód został uszkodzony. W związku z tym, że koszty jego naprawy przewyższały wartość rynkową, wnioskodawca zdecydował się na jego sprzedaż.

Wystąpił dlatego z zapytaniem, czy ma on obowiązek, aby kwotę uzyskaną ze sprzedaży księgować jako przychód z działalności gospodarczej i płacić z tego tytułu podatek, biorąc pod uwagę fakt, że samochód ten nie był już amortyzowany, a jego niezamortyzowana wartość przewyższała kwotę uzyskaną ze sprzedaży. Sprzedaż uszkodzonego w kolizji pojazdu nastąpiła tym samym dla przedsiębiorcy ze stratą.

Dyrektor KIS uznał jednak, iż przychód ze sprzedaży wykorzystywanego w firmie samochodu, nawet jeśli jego sprzedaż następuje ze stratą, jest w tym konkretnym przypadku przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej. Podlega zatem opodatkowaniu. Podkreślił, że w analizowanej sprawie doszło do odpłatnego zbycia pojazdu wykorzystywanego w działalności gospodarczej, będącego zarazem środkiem trwałym i ujmowanym w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. Uzyskany ze sprzedaży przychód należy traktować w związku z tym jako przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Kiedy odpłatne zbycie samochodu jest źródłem przychodów?

W uzasadnieniu omawianej interpretacji organ powołał się w szczególności na art. 10 ust. 1 pkt 8  lit. d) i art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT, wskazujących na podlegające opodatkowaniu źródła przychodów.

Zgodnie z pierwszym z nich, źródłem przychodów jest odpłatne zbycie „innych rzeczy”, jeżeli odpłatne zbycie tych rzeczy nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie. Jeżeli więc do sprzedaży samochodu dochodzi przed upływem 6 miesięcy od dnia nabycia takiego pojazdu, taka sprzedaż co do zasady podlega opodatkowaniu, ponieważ uzyskaną kwotę traktuje się jako przychód. Mówimy jednak o przypadkach, w których odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Jak wynika już z art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PIT, powyższych przepisów nie stosuje się do odpłatnego zbycia składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1, z zastrzeżeniem ust. 3, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat.

Do składników majątku, o których mowa w art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT należą w szczególności, istotne dla omawianego zagadnienia, środki trwałe albo wartości niematerialne i prawne, podlegające ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych (lit. a), wykorzystywane na potrzeby związane z działalnością gospodarczą lub przy prowadzeniu działów specjalnych produkcji rolnej, z zastrzeżeniem ust. 2c.

Kiedy samochód jest środkiem trwałym?

Środki trwałe, zgodnie z art. 22a ustawy o PIT, to środki stanowiące własność lub współwłasność podatnika, nabyte lub wytworzone we własnym zakresie, kompletne i zdatne do użytku w dniu przyjęcia do używania, o przewidywanym okresie używania dłuższym niż rok, wykorzystywane przez podatnika na potrzeby związane z prowadzoną przez niego działalnością gospodarczą albo oddane do używania na podstawie umowy najmu, dzierżawy lub umowy określonej w art. 23a pkt 1. Do środków trwałych ustawa o PIT zalicza w szczególności budowle, budynki oraz lokale będące odrębną własnością, maszyny, urządzenia i środki transportu oraz inne przedmioty.

Warunki zaliczenia przychodu ze sprzedaży samochodu wykorzystywanego w firmie do przychodu z działalności gospodarczej

Mając na uwadze powyższe, Dyrektor KIS, zajmując stanowisko w omawianej interpretacji indywidualnej, wskazał trzy warunki, które pozwalają na zaliczenie przychodu ze sprzedaży składnika majątku wykorzystywanego w prowadzonej działalności do przychodów z działalności gospodarczej.

Po pierwsze,  składnik majątku musi być wykorzystywany dla celów prowadzonej działalności gospodarczej.

Po drugie, składnik ten stanowi/stanowił środek trwały w rozumieniu ustawy o PIT.

Po trzecie, składnik majątku podlegał ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych.

Na tej podstawie organ uznał, iż uzyskany przez wnioskodawcę przychód ze zbycia uszkodzonego samochodu będzie przychodem ze źródła, o którym mowa w art. 10 ust. 1 pkt 3 ustawy o PIT, tj. przychodem z pozarolniczej działalności gospodarczej.

Biorąc pod uwagę fakt, iż obecnie wnioskodawca pozostaje ryczałtowcem, ustalając stawkę należnego podatku, powinno odwołać się do art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. g ustawy z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych wynosi w tym przypadku 3%.